زانو یکی از پرکاربردترین مفاصل بدن است که روزانه تحت فشار فراوانی قرار می‌گیرد. در نتیجه، بسیاری از افراد در طول زندگی با مشکلات زانو مانند آرتروز، پارگی مینیسک، آسیب رباط صلیبی یا فرسودگی مفصل مواجه می‌شوند. اغلب این افراد با این سوال مواجه‌اند که آیا با فیزیوتراپی می‌توانند از جراحی زانو اجتناب کنند؟ پاسخ این سوال در بسیاری از موارد بله است، اما به شرط آن‌که درمان در زمان مناسب، با روش درست و تحت نظر متخصص انجام شود.در ادامه این مقاله از کلینیک فیزیوتراپی کیوان، بررسی می‌کنیم که آیا فیزیوتراپی می‌تواند از جراحی زانو جلوگیری کند؟ از این رو پیشنهاد می شود در ادامه با ما همراه باشید.
دلایل رایج برای جراحی زانو
در رابطه با آیا فیزیوتراپی می‌تواند از جراحی زانو جلوگیری کند؟ بهتر است پیش از بررسی نقش فیزیوتراپی در منزل تهران یا کلینیک، بهتر است با دلایلی آشنا شویم که باعث می‌شود پزشک جراحی زانو را تجویز کند:
- آرتروز شدید مفصل زانو
- پارگی کامل رباط صلیبی (ACL یا PCL)
- پارگی مینیسک
- ساییدگی استخوان‌ها و فرسودگی غضروف
- درد مزمن و محدودیت حرکتی شدید
- شکستگی‌های پیچیده یا آسیب‌های تروما
آیا فیزیوتراپی می‌تواند جایگزین جراحی زانو شود؟
در بسیاری از موارد، پاسخ مثبت است. فیزیوتراپی با تمرکز بر تقویت عضلات اطراف زانو همانند فیزیوتراپی تعویض مفصل زانو در منزل ، بهبود دامنه حرکتی، کاهش التهاب و آموزش صحیح حرکت می‌تواند شرایط بیمار را به حدی بهبود دهد که نیاز به جراحی منتفی شود یا به تأخیر بیفتد.
نقش فیزیوتراپی در درمان غیرجراحی مشکلات زانو
در بررسی این که آیا فیزیوتراپی می‌تواند از جراحی زانو جلوگیری کند؟ باید گفت نقش فیزیوتراپی در این زمینه همانند فیزیوتراپی دیسک کمر در منزل بسیار مهم بوده و شامل موارد زیر است:
1. تقویت عضلات اطراف زانو
عضلات چهارسر ران، همسترینگ و عضلات ساق پا در تثبیت زانو نقش حیاتی دارند. ضعف این عضلات باعث فشار بیشتر روی مفصل و درد می‌شود. فیزیوتراپی با طراحی تمرینات هدفمند، عضلات را تقویت کرده و از زانو حمایت می‌کند.
2. بهبود دامنه حرکتی
خشکی زانو یکی از عوامل اصلی احساس درد و ناتوانی در بیماران است. تکنیک‌های کششی، موبیلیزیشن و تمرینات کنترل‌شده می‌توانند به افزایش انعطاف‌پذیری کمک کنند.
3. کاهش التهاب و درد
با استفاده از دستگاه‌هایی مانند اولتراسوند، تحریک الکتریکی (TENS)، لیزر درمانی و یخ‌درمانی، فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند التهاب و درد مفصل را کنترل کنند.
4. اصلاح الگوهای حرکتی
بسیاری از دردهای زانو ناشی از راه رفتن یا ایستادن ناصحیح هستند. فیزیوتراپی به اصلاح این الگوها کمک کرده و از آسیب مجدد جلوگیری می‌کند. مواردی که فیزیوتراپی می‌تواند جایگزین جراحی شود:
- آرتروز زانو در مراحل اولیه و میانه: در این موارد با تقویت عضلات و کاهش وزن مفصلی، فیزیوتراپی می‌تواند درد را تا حد زیادی کنترل کند.
- پارگی‌های کوچک یا جزئی مینیسک: در بسیاری از موارد پارگی مینیسک نیازی به جراحی ندارد و با تمرین درمانی بهبود می‌یابد.
- آسیب‌های جزئی رباط ها:اگر پارگی رباط ناقص باشد، فیزیوتراپی می‌تواند جایگزین مناسبی برای جراحی باشد.
- مواردی که بیمار جراحی را نمی‌خواهد یا نمی‌تواند انجام دهد: مثلاً افراد مسن یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای می‌توانند با فیزیوتراپی کیفیت زندگی خود را حفظ کنند.
فیزیوتراپی در قبل و بعد از جراحی زانو
در خصوص آیا فیزیوتراپی می‌تواند از جراحی زانو جلوگیری کند؟ باید گفت حتی در مواردی که جراحی ضروری است، فیزیوتراپی نقش مهمی در قبل و بعد از آن دارد عبارتند از:
- فیزیوتراپی قبل از جراحی (Prehab)
- تقویت عضلات برای تسریع روند بهبودی بعد از عمل
- کاهش سفتی مفصل
آموزش حرکت‌های صحیح برای بعد از عمل
در ادامه چند تمرین مؤثر را معرفی می‌کنیم. این تمرینات باید زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شود.
- تمرین اکستنشن زانو در حالت نشسته
نشسته روی صندلی، پا را به صورت صاف بالا آورده و ۵ ثانیه نگه دارید. تقویت‌کننده عضلات چهارسر ران.
- اسکوات نیمه
با تکیه به دیوار، تا نیمه خم شوید و مجدداً به حالت ایستاده بازگردید. (در صورت درد انجام نشود)
- بالا آوردن پا در حالت خوابیده
روی زمین دراز کشیده و یک پا را صاف بالا ببرید و ۵ ثانیه نگه دارید.
- کشش همسترینگ
روی زمین نشسته، یک پا را دراز کرده و بدن را به سمت آن پا خم کنید. باعث کاهش فشار روی زانو می‌شود.
- تمرین با توپ طبی
توپ را پشت زانو قرار داده و زانو را به سمت توپ فشار دهید.
تجربه بیماران از فیزیوتراپی چه کسانی موفق شدند؟
بسیاری از بیماران کلینیک فیزیوتراپی کیوان با وجود پارگی مینیسک، آرتروز یا درد مزمن زانو، تنها با جلسات فیزیوتراپی و بدون جراحی توانسته‌اند:
- درد خود را کنترل کنند
- دامنه حرکتی را بازیابی کنند
- به فعالیت روزمره یا ورزش بازگردند
- از جراحی پرهزینه و عوارض آن اجتناب کنند.
از این رو در پاسخ به این سوال که آیا فیزیوتراپی می‌تواند از جراحی زانو جلوگیری کند؟ باید گفت بله این روش درمانی همانند فیزیوتراپی دیسک گردن در منزل نقش مهمی دارد.
مزایای اجتناب از جراحی با فیزیوتراپی
- عدم نیاز به بیهوشی و بستری
- کاهش هزینه‌های درمانی
- بازگشت سریع‌تر به کار و زندگی
- جلوگیری از عوارض احتمالی جراحی
- قابل تکرار بودن درمان در صورت برگشت درد
چه زمانی فیزیوتراپی کافی نیست؟
یکی دیگر از موضوعات مهم در رابطه با این که آیا فیزیوتراپی می‌تواند از جراحی زانو جلوگیری کند؟ این است ممکن است در بعضی شرایط این روش درمانی مناسب نباشد. این شرایط عبارتند از:
- آرتروز شدید با محدودیت کامل حرکت
- شکستگی‌های چند تکه
- عدم پاسخ به فیزیوتراپی پس از 3تا 6 ماه درمان
در این شرایط، پزشک و فیزیوتراپیست با هم تصمیم‌گیری می‌کنند.
جمع بندی آیا فیزیوتراپی می‌تواند از جراحی زانو جلوگیری کند؟
فیزیوتراپی یک روش مؤثر و ایمن برای درمان بسیاری از مشکلات زانو است و در اغلب موارد می‌تواند نیاز به جراحی را از بین ببرد یا حداقل به تعویق بیندازد. اگر از درد زانو رنج می‌برید یا پزشک برایتان جراحی را پیشنهاد داده، پیشنهاد می‌کنیم قبل از هر تصمیم، با یک فیزیوتراپیست باتجربه مشورت کنید. در بسیاری از موارد، می‌توان با یک برنامه دقیق و علمی، از عوارض و هزینه‌های جراحی جلوگیری کرد.
سوالات متداول درباره آیا فیزیوتراپی می‌تواند از جراحی زانو جلوگیری کند؟
- آیا فیزیوتراپی واقعاً می‌تواند آرتروز زانو را درمان کند؟
درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد، اما فیزیوتراپی می‌تواند روند پیشرفت بیماری را کند کرده و درد را به‌طور مؤثر کاهش دهد.
- چند جلسه فیزیوتراپی برای زانو لازم است؟
بسته به شدت آسیب، معمولاً بین 10 تا 20 جلسه توصیه می‌شود. گاهی تکرار دوره‌های 6 هفته‌ای نیز لازم است.
- آیا ورزش در خانه می‌تواند جای فیزیوتراپی را بگیرد؟
تمرینات خانگی مکمل هستند اما نمی‌توانند جایگزین ارزیابی حرفه‌ای، دستگاه‌ها و تکنیک‌های تخصصی فیزیوتراپی شوند.
- اگر فیزیوتراپی جواب ندهد، چه کنم؟
در صورت عدم پاسخ مناسب طی 3 تا 6 ماه، ارزیابی مجدد و مشورت با پزشک متخصص ارتوپدی توصیه می‌شود.
