ماهیت و چیستی آرتروز کمر
قبل از پرداختن به شرح و بسط فیزیوتراپی آرتروز کمر و علامات و دلایل آن، بهتر است به معنا و مفهوم کلی آرتروز به خوبی و مفصل آشنا شویم. کلمه آرتروز کمتر از یک سده است که در ایران و لغات ایرانیان استفاده می شود. این کلمه که ریشه ای مطلقا فرانسوی دارد؛ حدود ۴۰ الی ۵۰ سال پیش وارد ایران شد.
واژه انگلیسی هم کاربرد این لغت، استوارتریت می باشد و معنای هر دو واژه یکسان می باشد. آرتروز یعنی التهاب مفاصلی است که در پشت ستون مهره ها قرار دارد. آرتروز علاوه بر نام عمومی و شناخته شده آن تحت عنوان اسپوندیلوز در کتاب های مختص به بیماری های ستون فقرات و … وجود دارند. در گذشته اغلب بیماری های مربوط به ستون فقرات را آرتروز می دانستند.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی در حوزه پزشکی و روی کار آمدن ام آر آی بسیاری از مواردی که در گذشته آرتروز شناخته می شدند؛ تحت عنوان های مختلفی نظیر تنگی کانال نخاعی، دیسک، ناپایداری ستون فقرات و … نام گرفته اند. این تفاوت های تشخیصی درمان را برای پزشک و بیمار آسان تر می کند. برای مثال: به هنگام تشخیص قطعی آرتروز کمر پزشک بیمار را به انجام فیزیوتراپی آرتروز کمر توصیه و انجام تمرینات فیزیوتراپی در منزل تهران آرتروز کمر را تجویز می نماید.
تفاوت اسپوندیلوز با موارد مشابه در چیست؟
ساختار پیچیده نخاع و اهمیت آن در انجام امور روزمره سبب شده است این عضو منعطف و ظریف دچار آسیب هایی شود. نوع، شدت، محل و میزان آسیب سبب می شود بیماری های متفاوت و مختلفی در ستون فقرات و نخاع انسان ایجاد شود. در اینجا به چند مورد از تفاوت های بیماری های مشابه آرتروز کمر با این بیماری آزار دهنده می پردازیم:
■ پوکی استخوان
هر دو بیماری پوکی استخوان و آرتروز کمر، بیماری فرسایشی و سایشی هستند. در پوکی استخوان، استخوان های شخص بیمار به مرور شکننده و متخلخل می شوند.
در این بیماری بافت استخوان به دلایل زیادی که بیان آن در این مجال نمی گنجد؛ به تخریب خود می پردازد. در حالی که در بیماری آرتروز فقط و فقط دیسک ها و مفاصل دچار فرسودگی و ساییدگی می شوند و شخص مبتلا را آزار می دهند.
■ اسپوندیلولیزیس
در اسپوندیلوز مهره ها، دیسک ها و مفاصل مابین آن ها دچار سایش و فرسایش می شود. در حالی که اسپوندیلولیزیس بیماری مربوط به شکستگی مهره ها و یا قسمتی از آن ها می باشد.
پیدایش آرتروز
تقریبا همگی ما نام آرتروز را شنیده ایم. اما تعداد کمی از افراد معمولی و غیرپزشک جامعه از فرآیند و علت آرتروز آگاه هستند. آرتروز زمانی رخ می دهد که غضروف پوشش دهنده سرهای استخوان ساییده می شوند.
بنابراین هر جایی از بدن که دارای مفصل است؛ ممکن است به آرتروز مبتلا شود. در سطح غضروف آسیب دیده به دلیل ساییدگی های مکرر ناهمواری هایی ایجاد گردیده است که ناهمواری های روی غضروف از حرکت صحیح مفاصل جلوگیری می کند. به این ترتیب آرتروز به سراغ جسم شما می آید و بایستی به فکر فیزیوتراپی آرتروز کمر باشید.
آسیب دیدگی ناشی از آرتروز
مراحل ابتدایی آرتروز با درد های خفیف و قابل تحمل شروع می شود. اگر شخص در همان مراحل ابتدایی با مراجعه به پزشک از بیماری خود مطلع شود؛ مسلما تشخیص سریع کمک می کند مراحل شدید و حاد بیماری ظهور نکند. در موارد خفیف و ملایم بیماری شخص دچار کمر درد های خفیف و غیرممتد می شود و تنها دلیل این درد های غیرممتد، ساییدگی مفصل های استخوان هایی است که بر روی یکدیگر قرار گرفته اند.
با گذشت زمان و انجام عمل ساییدگی، تکه ای از غضروف در مفصل شناور می شود. شناوری غضروف در مایع مفصلی به مرور زمینه را برای التهاب سازی در کمر مهیا می کند. بهتر است در مراحل اولیه تشخیص تحت نظر پزشک ماهر به فیزیوتراپی آرتروز کمر بپردازید.
علائم بارز و شایع آرتروز
شایع ترین و بارزترین علامت آرتروز کمر، این گونه است که شخص پس از بیدار شدن در زمان صبحگاهی درد شدید و تقریبا غیرقابل تحملی را در کمر خود و نواحی اطراف آن احساس می کند. درد در ساعات اولیه روز به همراه خشکی عضلات این ناحیه، درد را برای بیمار بیش از پیش دردناک و سخت می کند.
توجه داشته باشید که اگر شخصی در ساعات اولیه روز یعنی پس از بیداری در کمر خود و نواحی اطراف آن احساس درد و خشکی مفرط کند؛ دلیل صد در صدی ابتلا به آرتروز نمی باشد. در موارد حداقلی و نادر برخی از مبتلایان به دیسک کمر این علامت را نشان می دهند.
پزشک معالج برای تشخیص قطعی و صد در صدی آرتروز و دیسک و سایر بیماری های ستون فقرات با استفاده از تصویربرداری و ام آر آی به نتیجه و تشخیص قطعی دست می یابند. در موارد بسیار شدید و پیشرفته آرتروز کمر ستون فقرات به عارضه ای دچار می شود که تنگی کانال نخاعی نام دارد.
این عارضه ریشه های عصب و یا خود نخاع را به دلیل تنگی کانال تحت فشار شدید قرار می دهد. در این نوع از آرتروز یعنی مدل پیشرفته، درد به حدی زیاد است که آه از نهاد بیمار برمی خیزد ولی با فیزیوتراپی آرتروز کمر می توان از دردهای آن کاست.
درمان آرتروز کمر
در حالی که بیماری آرتروز گردن یک بیماری دردناک و تقریبا مزمن است؛ خوشبختانه راه های درمانی بسیاری دارد. نوع درمان با توجه به شرایط بیمار متفاوت است که این شرایط را پزشک معالج به خوبی تشخیص می دهد.
ام آر آی و تصویربرداری در مسیر تشخیص نوع و شدت بیماری به پزشک کمک شایان توجهی می کند. بهترین و موثر ترین راه درمانی بیماری های مربوط به نخاع، کمر و گردن مراجعه به یک فیزیوتراپیست قهار و ماهر می باشد. فیزیوتراپی آرتروز کمر راهی مطمئن و بدون عارضه برای درمان این بیماری پر درد می باشد.
فیزیوتراپی آرتروز کمر با برنامه ریزی هدفمند فیزیوتراپیست
پس از تشخیص قطعی بیماری پزشک بیمار را برای انجام تمرینات فیزیوتراپی آرتروز کمر به یک فیزیوتراپ مقبول و مطمئن معرفی می کند. وجود یک پزشک متخصص و ماهر تنها پارامتر لازم برای درمان نیست؛ بلکه بیمار موظف است به تمام نکات، سخنان و تجویزات پزشک مو به مو جامه عمل بپوشاند. اصولا فیزیوتراپی آرتروز کمر برای درمان بیمار مبتلا به آرتروز برنامه های زیر را توصیه و تجویز می کند:
■ اوزون تراپی ( پرولوزون تراپی)
این روش یکی از روش های مدرن و در عین حال مطمئن برای درمان آرتروز کمر، گردن و … می باشد. اساس کار این نوع درمان تولید کلاژن است. در این روش از فیزیوتراپی آرتروز کمر، با روش های نوین مفصل یا مفاصل آسیب دیده مورد نظر را تحریک می کنند تا سلول های آن به بازسازی غضروف ها، تقویت تاندون ها و لیگامنت ها بپردازند.
این روش بر خلاف سایر درمان ها خواه درمان های فیزیوتراپی آرتروز کمر خواه درمان های غیرفیزیوتراپی، مطمئن ترین روش است. زیرا سایر روش ها فقط به منظور کم کردن و تسکین درد ناشی از آرتروز تلاش می کنند. اما روش اوزون تراپی با شناسایی محل آسیب دیده آن را به طور کامل ترمیم می کند. به گونه ای که شخص به روزهای پیش از آرتروز باز می گردد. از طرفی چون اوزون تراپی یکی از فرآیندهای کاملا طبیعی و نرمال بدن را تحریک می کند و نتیجه این تحریک تولید وافر یک ماده طبیعی و پروتئینی به نام کلاژن است.
■ تمرین هایی که نتیجه آن تقویت کمر است
در این روش فیزیوتراپی آرتروز کمر فیزیوتراپیست و متخصص مربوطه با دادن یک برنامه نرمشی و ورزشی به بیمار عضلات بخش های کمری او را تقویت می کنند. این تقویت عضله سبب حمایت کافی از مفاصل آسیب دیده می شود. در نتیجه این حمایت فشار بر روی محل های آسیب دیده کم تر شده و بیمار از آفت درد رهایی می یابد.
در این روش درمان قطعی وجود ندارد؛ بلکه درد با روش های کاملا علمی و ورزشی از بین می رود. در واقع آسیب دیدگی ترمیم نشده است. اما درد ناشی از آن از میان برداشته شده است. یکی از مزایای این روش قیمت ارزان و مناسب آن می باشد. در این روش از وسایلی نظیر نوار ها یا کش های ورزشی و وزنه های مناسب برای تقویت عضلات اطراف مفاصل بهره گیری می شود. این تمرینات و تقویت ها کمک می کنند شخص بیمار درد ناشی از آسیب مفصلی خود را احساس نکند.
■ تمرین های هوازی
تمرین های هوازی در فیزیوتراپی آرتروز کمر که همان ایروبیک می باشد؛ برای درمان اغلب بیماری ها مفید می باشد. از آنجا که ورزش ها و نرمش های هوازی کارکرد گردش خون و سیستم تنفسی را تقویت می کند. برای بهبود بسیاری از بیماری ها از جمله اضافه وزن، آرتروز کمر و… مفید هستند. از جمله تمرین های هوازی ساده و بدون هزینه می توان به پیاده روی و دوچرخه سواری اشاره کرد.
■ افزایش دامنه حرکتی
هدف از انجام این حرکات در فیزیوتراپی آرتروز کمر نرم شدن مفصل های پشت بدن، محفوظ ماندن دامنه حرکتی طبیعی و کاهش خشکی می باشد. برای بکارگیری از این روش، حرکت های کششی ملایم رو به جلو، طرفین و عقب را توصیه و تجویز می کنند. یوگا نیز روش مناسبی برای افزایش دامنه حرکتی می باشد. البته توجه داشته باشید که یوگای ملایم برای درمان آرتروز کمر مناسب و مطلوب است. بنابراین در صورت چنین بیماری می بایست حتما فیزیوتراپی آرتروز کمر را جدی بگیرید.