احتمالاً کودکان زیادی را با پاهای ضربدری و راه رفتن یا ایستادن به شیوه ای غیرعادی دیده اید. پاهای ضربدری سبب بسته شدن پاها به هم می‌شوند و ظاهری ناهموار به پاها می دهند. اگر در سال های اول زندگی پاهای ضربدری تشخیص داده شود، با انجام حرکات اصلاحی و ورزش های مخصوص می توان این مشکل را تا حد زیادی درمان کرد. در این مقاله به تعریف پاهای ضربدری و راه های درمان این مشکل خواهیم پرداخت.
پای ضربدری چگونه است؟
پای ضربدری اختلالی است که پاها را از حالت طبیعی خود خارج کرده و به سمت داخل می‌چرخند. فرد مبتلا از رو به رو پاهایش نزدیک به هم و مچ پاهایش از هم فاصله دارند. بیش از 20 درصد کودکان 3 ساله از این مشکل رنج می برند و در بیشتر موارد این اختلال پس از 7 سالگی به صورت خودکار از بین می‌رود. اما در برخی موارد خاص، بعد از 7 سالگی علائم بیماری بدتر می شود و به درمان تخصصی پاهای ضربدری احتیاج دارد. قفل شدن پا در افراد مبتلا به این اختلال باعث درد و آسیب طولانی مدت می شود. فیزیوتراپی در منزل یا کلینیک می تواند برای بهبود این مشکل یکی از روش های موثر باشد.
علائم و نشانه‌های پای ضربدری چیست؟
مشخص‌ترین علامت پای ضربدری این است که پاها به هم نزدیک هستند و بین مچ پا فاصله ایجاد می کنند. از سوی دیگر، فرد مبتلا به این اختلال معمولا به روش خاصی راه می رود و در برخی از قسمت های پا احساس درد می کند. اکثر بیماران مبتلا به این اختلال از ظاهر پاهای خود و همچنین نحوه راه رفتن خود ناراحت هستند. در زیر می توانید با شایع ترین علائم پای پا آشنا می‌شویم:
- درد پا، لگن و مچ پا
- ناتوانی در جمع کردن پاها در حالت ایستاده
- سفتی و درد مفاصل
- کاهش حرکت لگن
- ایجاد مشکل در دویدن و راه رفتن
- عدم ثبات پا
- آرتریت پا در بزرگسالان
علت ایجاد پای ضربدری
پاهای ضربدری معمولاً یک اختلال ژنتیکی است و امکان دارد در اثر ضربه یا عفونت نیز رخ می دهد. در ادامه می توانید با شایع ترین دلایل پاهای ضربدری آشنا شوید.
- نارسایی کلیه
- کمبود کلسیم
- کوتاه شدن عضله دوسر فموریس
- قورباغه‌ای نشستن
- آسیب به پا
- آرتروز
- عفونت های استخوانی
- راشیتیسم
- ژنتیک
- آسیب صفحه رشد
- تومورهای خوش خیم استخوان
- پای شکسته
- اضافه وزن
- کف پای صاف
- سوء تغذیه در سنین 4 و 5 سالگی
روش های درمان پای ضربدری
اکثر کودکانی که در سنین 2 تا 4 سالگی دچار پای ضربدری می شوند، در حدود سن 7 تا 8 سالگی، این مشکل در آنها برطرف می شوند. برخی از کودکانی که بعد از این سالها درمان نمی‌شوند، با افزایش سن به دلیل مشکلات جدی سلامت پای آنها دچار مشکلات بیشتری شوند.
در مواردی که کودک دارای اختلال پای ضربدری، از درد یا مشکلات جدی در راه رفتن و دویدن رنج می برد، لازم است بر روی زانوی او بعد از ده سالگی عمل جراحی انجام شود. راشیتیسم یک بیماری ارثی است که نیاز به درمان تخصصی توسط متخصص غدد و همچنین استفاده از مکمل های غذایی دارد. اگر اختلال پا ناشی از راشیتیسم باشد، افزودن ویتامین D و کلسیم به رژیم غذایی کودک معمولاً می تواند به درمان این بیماری کمک کند. در زیر می توانید با رایج ترین روش‌های درمان مشکل پای ضربدری آشنا شوید:
درمان با دارو برای پای ضربدری
اگر فرد مبتلا به پای ضربدری بیماری زمینه ای نیز داشته باشد، علاوه بر انجام حرکات ورزشی اصلاحی ، لازم است برخی داروها و مکمل های غذایی را نیز وارد برنامه درمانی خود کند.
تمرینات ورزشی پای ضربدری
مطالعات علمی نشان می دهد که انجام دادن بعضی از تمرینات و حرکات اصلاحی، برای افراد دارای پاهای ضربدری می تواند باعث تقویت عضلات پا و درمان این اختلال شود. باید توجه کرد که تمامی این حرکات ورزشی و اصلاحی باید زیر نظر ارتوپد و فیزیوتراپیست و همچنین متناسب با شرایط و علائم فرد انجام شود.
استفاده از کفی های طبی
در بسیاری از موارد پزشک از کفی های طبی مخصوص برای درمان پای پرانتزی استفاده می کند. در این روش فرد باید کفی را تا زمانی که وضعیت بیمار هنگام راه رفتن و ایستادن به تدریج بهبود یابد داخل کفش خود قرار دهد.
استفاده از بانداژ
راه بعدی درمان اختلال پای ضربدری استفاده از بانداژ مخصوص این مشکل است. این بانداژها که معمولاً مخصوص استفاده در شب هستند، ظاهر ساق پا را در افرادی که سابقه خانوادگی دارند بهبود می‌دهند.
کاهش وزن
اضافه وزن باعث ایجاد فشار زیادی به پا مخصوصا افراد مبتلا به اختلال پای ضربدری می‌شود. چرا که وزن زیاد فشار را بر روی پاها افزایش می‌دهد؛ بنابراین در کنار روش‌های دیگر، بهتر است حتما ورزش و داشتن رژیم غذایی مناسبی داشته باشید تا از افزایش وزن جلوگیری کند.
جراحی پا ضربدری
در بیشتر موارد، برای درمان پاهای ضربدری احتیاجی به جراحی نیست. اما اگر فردی در هنگام راه رفتن دچار مشکل شود و یا درد داشته باشد، بهتر است بر روی پاهای او عمل جراحی صورت بگیرد.
روش درمان جراحی در کودکانی که هنوز سن رشد هستند معمولا انجام نخواهد شد و از این روش برای بزرگسالان که رشد استخوان آنها به پایان رسیده استفاده می‌شود.
روش‌های تشخیص پای ضربدری
برای تشخیص پای ضربدری، ارتوپد باید سابقه پزشکی و خانوادگی فرد مبتلا را بررسی کند و علاوه بر معاینه پاها و بررسی طرز راه رفتن بیمار، از پاهای بیمار در حالت ایستاده، به وسیله اشعه ایکس عکس گرفته شود. این تصویر کلی پا، به پزشک کمک می کند تا علت اصلی اختلال و محل تغییر شکل پا را پیدا کند.
اگر بیمار، کودکی بین 2 تا 4 سال باشد و هیچگونه درد یا مشکلات جدی نداشته باشد، نیازی به گرفتن عکس با اشعه ایکس ندارد، زیرا در بیشتر موارد پس از چند سال مشکل پای ضربدری او برطرف می شود. اگر کودک نمی تواند پاهای خود را صاف نگه دارد و یک پا دارای دامنه چرخش بیشتری نسبت به دیگری دارد و هنگام راه رفتن و دویدن مشکل دارد، باید از پاها، عکس رادیوگرافی گرفته شود.
عوارض پای ضربدری درمان نشده چیست؟
اگر در زمان مناسب خود به اقدام به درمان اختلال پای ضربدری نکنید، امکان دارد به عوارض زیر دچار شوید:
- احساس درد پا
- کوتاهی تاندول آشیل
- کوتاهی پایین‌تنه
- کشیده‌شدن پاها به هم
- نشستن به حالت قورباغه‌ای
- بروز نیمه دررفتگی پا
- آرتروز زودرس
- فشار زیاد به لبه داخلی پا
سخن پایانی پای ضربدری
در این مقاله سعی کردیم شما را با اختلال زانو یا پای ضربدری، همچنین عوامل ایجاد و درمان آن آشنا کنیم. همانطور که گفته شد، این اختلال معمولا ارثی است و بعد از سن حدود 4 سالگی در صورت درد و مشکلات راه رفتن، باید توسط پزشک بررسی شود تا در صورت نیاز درمان و یا عمل شود تا از عوارض احتمالی آن جلوگیری شود. برای خدمات بیشتر اعم از فیزیوتراپی دیسک گردن در منزل، دیسک کمر، سکته مغزی و…. می توانید به کلینیک کیوان مراجعه کنید.
سوالات متداول در مورد پای ضربدری
1-عوارض پای ضربدری چیست؟
معمولا همه افراد مبتلا به پای ضربدری دچار عوارض آن نمی‌شوند؛ اما به طور کلی افراد مبتلا به این اختلال در صورت عدم رسیدگی به موقع به غیر از خراب کردن ظاهر پا فرد را دچار مشکلاتی مانند درد در ناحیه ران و قوزک ، گرفتگی مفاصل، تغییر شکل پا، آرتروز و کوتاهی قد شوند. بنابراین بعد از سن 4 سالگی نسبت به درمان آن باید اقدام کرد.
2- آیا چاقی باعث بدتر شدن پای ضربدری می‌شود؟
بله ، اضافه وزن باعث ایجاد فشار زیادی به پا مخصوصا افراد مبتلا به اختلال پای ضربدری می‌شود. چرا که وزن زیاد فشار را بر روی پاها افزایش می‌دهد. بنابراین در کنار روش‌های دیگر، بهتر است حتما ورزش و داشتن رژیم غذایی مناسبی داشته باشید تا از افزایش وزن و آسیب بیشتر جلوگیری کند.
3- آیا برای درمان اختلال پای ضربدری می‌توان از حرکات ورزشی استفاده کرد؟
مطالعات علمی نشان می دهد که انجام دادن بعضی از تمرینات و حرکات اصلاحی برای افراد دارای اختلال پاهای ضربدری می تواند باعث تقویت عضلات پا و درمان آن شود. البته باید توجه کرد که تمامی این حرکات ورزشی و اصلاحی باید زیر نظر ارتوپد و فیزیوتراپیست و همچنین متناسب با علائم فرد انجام شود.
