اهمیت فیزیوتراپی در بیماران دچار شکستگی های متعدد

شکستگی های متعدد یکی از جدی ترین آسیب هایی است که می تواند کیفیت زندگی فرد را به طور موقت یا حتی بلند مدت تحت تأثیر قرار دهد. بیمارانی که همزمان دچار چند شکستگی در اندام های مختلف می شوند، نه تنها با مشکلات جسمی همچون درد شدید، محدودیت حرکتی و ضعف عضلانی مواجه اند، بلکه چالش های روانی و اجتماعی نیز در مسیر درمان آن ها نقش مهمی ایفا می کند. در این میان، فیزیوتراپی به عنوان بخشی حیاتی از پروسه درمان، نقشی کلیدی در بازتوانی و بازگشت بیمار به زندگی عادی ایفا می کند. اهمیت فیزیوتراپی در بیماران دچار شکستگی های متعدد تنها به بهبود دامنه حرکتی محدود نمی شود، بلکه شامل پیشگیری از عوارض ثانویه، کاهش مدت بستری، و ارتقاء سطح استقلال فردی نیز هست.

امروزه علم توانبخشی به ویژه در حوزه خدمات فیزیوتراپی در منزل یا کلینیک ، بر پایه ی مطالعات گسترده ای بنا شده است که نشان می دهد مداخلات زودهنگام و تخصصی، می تواند نه تنها روند ترمیم استخوان را تسریع بخشد بلکه عوارضی چون خشکی مفصل، تحلیل عضلانی و درد مزمن را نیز به حداقل برساند. در ادامه، این مقاله با تکیه بر شواهد علمی و تجربه های بالینی، به بررسی جنبه های مختلف اهمیت فیزیوتراپی در بیماران دچار شکستگی های متعدد می پردازد.

نقش فیزیوتراپی در بازتوانی پس از شکستگی های متعدد

بازتوانی بیماران دچار شکستگی های متعدد، فرآیندی پیچیده است که نیازمند برنامه ای دقیق، متناسب با شرایط فردی بیمار است. فیزیوتراپی در این مسیر نقشی محوری دارد و به طور مستقیم بر توانایی فرد برای بازگشت به فعالیت های روزانه تأثیر می گذارد. یکی از اهداف اولیه در فیزیوتراپی پس از شکستگی، کاهش درد و التهاب است. درمانگر با استفاده از تکنیک های فیزیکی مانند سرما درمانی، گرما درمانی یا استفاده از دستگاه های الکتروتراپی می تواند شدت درد را کاهش داده و شرایط مطلوبی برای آغاز تمرینات حرکتی فراهم کند.

علاوه بر این، بازگرداندن دامنه حرکتی مفاصل اهمیت بسیاری دارد. شکستگی ها، به ویژه زمانی که با گچ گیری یا جراحی تثبیت می شوند، منجر به بی حرکتی طولانی مدت می گردند. این بی حرکتی خطر خشکی مفصل و محدودیت حرکتی را به دنبال دارد. تمرینات کششی و حرکتی که تحت نظر فیزیوتراپیست انجام می شود، به بازگشت تدریجی مفاصل به حالت طبیعی کمک می کند.

در نهایت، تقویت عضلات ضعیف شده از دیگر اهداف مهم بازتوانی است. عضلاتی که به علت بی حرکتی تحلیل رفته اند، با تمرینات مقاومتی و عملکردی مجدداً قدرت خود را به دست می آورند. این امر نه تنها به ثبات مفاصل کمک می کند بلکه احتمال بروز مجدد آسیب را نیز کاهش می دهد.

بیشتر بخوانید: مراقبت‌های بعد از عمل شکستگی زانو

تکنیک ها و روش های رایج فیزیوتراپی برای بیماران دچار شکستگی

فیزیوتراپی مجموعه ای از روش ها و تکنیک های درمانی است که هرکدام متناسب با شرایط شکستگی و وضعیت بیمار مورد استفاده قرار می گیرند. انتخاب تکنیک صحیح به تشخیص پزشک و فیزیوتراپیست وابسته است. برخی از مهم ترین روش ها عبارتند از:

• الکتروتراپی: یک تکنیک بسیار موثر در فیزیوتراپی، الکتروتراپی است. در این روش از جریان های الکتریکی ملایم برای کاهش درد، تحریک عصب-عضله و تسریع ترمیم بافت استفاده می شود.

• تمرینات کششی: یک بخش مهم از فیزیوتراپی تمرینات کششی هستند. برای بازگرداندن انعطاف پذیری و جلوگیری از خشکی مفاصل از این گونه تمرینات استفاده می شود.

• تمرینات تقویتی: تمرینات تقویتی بخش مهم دیگری از فیزیوتراپی می باشند. این تمرینات شامل حرکات مقاومتی با وزنه های سبک یا کش های تمرینی به منظور بازسازی قدرت عضلانی می شوند.

• ماساژ درمانی: ماساژ درمانی برای بهبود جریان خون، کاهش اسپاسم و تسریع روند بهبودی انجام می شود.

• تمرینات تعادلی و هماهنگی: یکسری تمرینات در فیزیوتراپی با تمرینات تعادلی هستند که به ویژه برای بیمارانی که شکستگی در اندام تحتانی داشته اند تا توانایی راه رفتن دوباره را بازیابند، مناسب هستند.

جدول زیر، خلاصه ای از روش های پرکاربرد در فیزیوتراپی بیماران دچار شکستگی های متعدد را نشان می دهد:

بیشتر بخوانید: فیزیوتراپی برای شکستگی دنده

چالش ها و محدودیت های فیزیوتراپی در شکستگی های شدید

اگرچه فیزیوتراپی نقش حیاتی در بهبود بیماران دچار شکستگی های متعدد دارد، اما موانع و محدودیت هایی نیز وجود دارد که روند درمان را دشوار می سازد. یکی از چالش ها، شدت و محل شکستگی ها است. شکستگی های پیچیده مانند شکستگی لگن یا ستون فقرات ممکن است نیازمند مدت طولانی تری برای بازتوانی باشند. همچنین وجود پلاک ها و پیچ های جراحی می تواند محدودیت هایی برای برخی حرکات ایجاد کند.

درد شدید و ترس بیمار نیز مانع بزرگی در مسیر فیزیوتراپی است. بسیاری از بیماران در مراحل اولیه از انجام تمرینات هراس دارند که این امر روند بازتوانی را کند می کند. نقش فیزیوتراپیست در ایجاد اعتماد به نفس و آموزش صحیح در این مرحله بسیار مهم است.

از دیگر محدودیت ها می توان به شرایط پزشکی همراه مانند پوکی استخوان، دیابت یا بیماری های قلبی اشاره کرد که می توانند سرعت بهبود را کاهش دهند. همچنین، مسائل اقتصادی و اجتماعی در دسترسی به جلسات منظم فیزیوتراپی تأثیرگذارند و ممکن است بیماران به دلیل هزینه یا مسافت، درمان خود را نیمه کاره رها کنند.

اهمیت همکاری بیمار و تیم درمان در فرآیند فیزیوتراپی

یکی از عوامل موفقیت فیزیوتراپی در شکستگی های متعدد، همکاری کامل بین بیمار، پزشک ارتوپد و فیزیوتراپیست است. این همکاری باعث می شود برنامه درمانی به صورت شخصی سازی شده و بر اساس شرایط خاص بیمار تنظیم شود.

بیمار باید آگاه باشد که نقش فعالی در درمان خود دارد. پایبندی به تمرینات خانگی که توسط فیزیوتراپیست آموزش داده می شود، سرعت بهبود را چندین برابر افزایش می دهد. علاوه بر آن، گزارش دقیق علائم و مشکلات به پزشک و درمانگر، امکان اصلاح برنامه درمانی را فراهم می سازد.

از سوی دیگر، تیم درمان نیز موظف است آموزش های لازم درباره نحوه ی صحیح انجام حرکات، مدیریت درد و مراقبت های پس از جلسه را به بیمار ارائه دهد. این تعامل دوطرفه، ضامن دستیابی به بهترین نتایج درمانی است.

بیشتر بخوانید: چرا بعد از فیزیوتراپی درد دارم ؟

تاثیر فیزیوتراپی بر کیفیت زندگی و بازگشت به فعالیت های روزمره

فیزیوتراپی تنها یک درمان فیزیکی نیست؛ بلکه پلی است برای بازگشت بیمار به زندگی عادی و ارتقاء کیفیت زندگی. بیمارانی که فیزیوتراپی منظم را دنبال می کنند، سریع تر توانایی های حرکتی خود را بازیافته و استقلال بیشتری در انجام امور روزمره پیدا می کنند.

یکی از نتایج مهم فیزیوتراپی، پیشگیری از ناتوانی دائمی است. اگر بیماران پس از شکستگی های متعدد تحت درمان مناسب قرار نگیرند، احتمال بروز مشکلاتی چون محدودیت حرکتی مزمن، دردهای طولانی مدت و حتی افسردگی بسیار افزایش می یابد.

از نظر روانی نیز، موفقیت در انجام تمرینات فیزیوتراپی موجب افزایش اعتمادبه نفس و بهبود روحیه بیمار می شود. این امر به ویژه در بیمارانی که شکستگی های شدید داشته اند و دچار ناامیدی می شوند، اهمیت دوچندان دارد.

سخن پایانی

اهمیت فیزیوتراپی در بیماران دچار شکستگی های متعدد بر کسی پوشیده نیست. این مداخلات نه تنها به ترمیم بهتر و سریع تر استخوان ها کمک می کند، بلکه از عوارض ثانویه جلوگیری کرده و کیفیت زندگی بیماران را ارتقا می بخشد. با وجود چالش ها و محدودیت های موجود، همکاری نزدیک بیمار با تیم درمان و تداوم جلسات فیزیوتراپی می تواند نتایج چشمگیری به همراه داشته باشد.

در نهایت، فیزیوتراپی یک ابزار درمانی صرف نیست، بلکه فرآیندی جامع برای بازگرداندن امید، حرکت و استقلال به زندگی بیماران است.

سوالات متداول در مورد اهمیت فیزیوتراپی در بیماران دچار شکستگی های متعدد

1. آیا فیزیوتراپی بلافاصله بعد از شکستگی شروع می شود؟

خیر. بسته به نوع و شدت شکستگی، پزشک تعیین می کند چه زمانی برای آغاز فیزیوتراپی مناسب است. در برخی موارد، درمان می تواند بلافاصله پس از تثبیت شکستگی شروع شود، در حالی که در موارد پیچیده تر نیاز به زمان بیشتری است.

2. چند جلسه فیزیوتراپی برای بیماران دچار شکستگی های متعدد لازم است؟

تعداد جلسات بستگی به محل شکستگی، شدت آسیب و شرایط فردی بیمار دارد. برخی بیماران طی چند هفته بهبود می یابند، اما در شکستگی های شدید ممکن است ماه ها طول بکشد.

3. آیا فیزیوتراپی می تواند جایگزین جراحی شود؟

خیر. فیزیوتراپی مکمل درمان های پزشکی و جراحی است. در مواردی که شکستگی نیازمند تثبیت با جراحی باشد، فیزیوتراپی تنها پس از آن و برای بازتوانی استفاده می شود.

4. آیا انجام تمرینات خانگی کافی است یا باید به کلینیک مراجعه کرد؟

تمرینات خانگی نقش مهمی دارند اما جایگزین جلسات تخصصی در کلینیک نمی شوند. بهترین نتیجه زمانی حاصل می شود که هر دو به صورت ترکیبی دنبال شوند.

علیرضا کیوان داریان

اینجانب علیرضا کیوان داریان با کد نظام پزشکی: ف-4037 مولف پنج کتاب و نویسنده ده ها مقاله در مطبوعات کشور ، روزنامه نگار، کارشناس برنامه های صداوسیما، فیزیوتراپیست اسبق فدراسیون شمشیربازی، مشاور توسعه سلامتی و مدرس دوره های آموزشی وزارت امور خارجه، محقق شرکت های سازنده تجهیزات فیزیوتراپی،پس از ۲۴ سال تجربه کلینیکی و بالینی در بخش های فیزیوتراپی، آی سی یو و سی سی یو بیمارستان های مختلف تهران و سال ها تجربه به عنوان مسئول فنی فیزیوتراپی درمانگاه زعفرانیه و کار در دیگر کلینیک های تخصصی و همکاری باتیم های مطرح ورزشی و گذراندن دوره های ویژه درمان های دستی ستون فقرات و اندامهای تحتانی و فوقانی، الکتروتراپی و اگزر سایز تراپی نزد اساتید صاحب نام داخل و خارج از کشور و تهیه مدرن ترین دستگاه های فیزیوتراپی و کلینیک  مطابق بالاترین استانداردهای پزشکی جهان، کلینیک تخصصی فیزیوتراپی کیوان را در تهرانسر دایر کردم.